Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir ve Hasta Yakınlarında Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), kişinin düşünce, duygu ve davranışlarını anlamalarına ve bu unsurlar arasında sağlıklı bir ilişki kurmalarına yardımcı olan bir terapi yöntemidir. Hastalarına bakım veren ve bu süreçten dolayı stres yaşayan hasta yakınları için BDT, stresle başa çıkmada önemli bir araç olabilir. Güven Çayyolu Tıp Merkezi Psikiyatri Bölümü'nden Uzman Psikolog Hilal Savaş, hasta yakınlarının stresle başa çıkmak için kullanabileceği yöntemleri sizler için anlattı.

İçindekiler

1.Düşünceleri Fark Etmek ve Değiştirmek
2.Bilinçli Farkındalık (Mindfulness)
3.Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Hedefler Belirlemek
4.Duygusal Regülasyon
5.Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek
6.Sosyal Destek Arayışı

1.Düşünceleri Fark Etmek ve Değiştirmek

BDT, kişinin kendisini strese sokan düşünceleri tanımasına yardımcı olur. Hasta yakını, “Ben buna dayanamam” veya “Her şeyin sorumluluğu bana ait” gibi otomatik olumsuz düşünceler geliştirebilir.
Bu tür düşünceler, aşırı stres yaratabilir. BDT, bu olumsuz düşünceleri daha gerçekçi ve sağlıklı düşüncelerle değiştirmeyi amaçlar. Örneğin, “Bunu tek başıma yapmam gerekmiyor” veya “Destek alabilirim” gibi daha esnek ve yardımcı düşünceler geliştirilmesi sağlanabilir.

2.Bilinçli Farkındalık (Mindfulness)

Mindfulness, kişinin mevcut anı tam anlamıyla deneyimlemesini ve stresli düşüncelerinden uzaklaşmasını sağlar. Hasta yakınları için bu, bakım sürecinde anın içinde kalabilmek, geçmiş veya gelecekle ilgili kaygılardan uzaklaşabilmek için önemli bir araçtır.
Özellikle derin nefes alma, beden taraması gibi teknikler kullanılarak rahatlama sağlanabilir.

3.Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Hedefler Belirlemek

BDT, stresle başa çıkmak için hedefler koymanın önemini vurgular. Hasta yakını, bakım sürecinde kendini çok fazla sorumluluk altında hissedebilir. Bu durumda, büyük hedefleri küçük, yönetilebilir adımlara ayırmak rahatlatıcı olabilir.
Örneğin, bir gün boyunca sadece belirli görevleri yerine getirmeye odaklanmak, tüm bakım sürecini bir arada düşünmek yerine anlık hedeflere odaklanmayı sağlar.

4.Duygusal Regülasyon

BDT, bireylerin duygusal yanıtlarını tanıyıp yönetmelerine yardımcı olur. Hasta yakınları bazen öfke, üzüntü veya kaygı gibi duygusal tepkiler geliştirebilir. Bu duyguları anlamak, kabul etmek ve yönetmek, stresin azaltılmasına katkı sağlar.
BDT’de duygusal regülasyon teknikleri arasında gevşeme egzersizleri, günün stresli anlarını not almak ve bu anlara nasıl tepki verdiklerini gözlemlemek bulunur.

5.Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek

Bakım sürecinde karşılaşılan sorunlar, stres kaynağı olabilir. BDT, problem çözme becerilerini geliştirmeye odaklanır. Bu, hasta yakınının karşılaştığı zorlukları daha sağlıklı bir şekilde ele almasına yardımcı olabilir.
BDT, çözüm odaklı düşünmeyi teşvik eder. Problem hakkında farklı bakış açıları oluşturmak ve her seçenek için olası sonuçları tartışmak, stresten uzaklaşmayı sağlar.

6.Sosyal Destek Arayışı

BDT, bireylerin sosyal destek aramalarını teşvik eder. Bakım veren kişinin yalnız hissetmesi sıkça karşılaşılan bir durumdur, bu yüzden destek almak ve başkalarına duygusal açıdan açık olmak önemlidir.
Terapi sürecinde, hasta yakınlarının yakın çevrelerinden destek alma yolları araştırılabilir ve grup terapileri veya destek grupları önerilebilir.

Bilişsel davranışçı terapi, hasta yakınlarının stresle başa çıkma becerilerini artırmak için etkili bir araçtır. BDT, kişilerin olumsuz düşüncelerini fark etmelerine ve daha sağlıklı, olumlu bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olabilir. Aynı zamanda stresli durumlarla başa çıkarken duygusal dengeyi korumaya ve sosyal destek aramaya teşvik eder.

Hazırlayan: Uzm. Psk. Hilal Savaş